Ծխելու վնասը
Հայտնի է, որ ծխելը վնասակար է: Բայց մարդիկ հաճախ ծխում են: Շատ վտանգավոր է, երբ ծխում են երիտասարդները: Փոքր ժամանակից ծխողները մեծանալով չեն կարողանում դիմադրել վատ սովորությանը: Առաջին հարվածը են թոքերը, որոնց մեջ կուտակվում է վնասակար նյութեր: Այդ նյութերը արյան միջոցով տարածվում են ամբողջ օրգանիզմով, դա պատճառ է դառնում շատ հիվանդությունների՝ անգինա, բռոնխիդ, և ուրիշ ծանր հիվանդություններ: Հաջորդ հարվածը ստանում է սիրտը, ծխող մարդու սիրտը խփում է ավելի հաճախ և դառնում է պատճառ սռտի տարբեր ծանր հիվանդությունների: Շատ վտանգաոր է ծխել հղի կանանց, որովհետև ազդում է երեխայի առողջության վրա: Ազդում է նաև մտավոր աշխատանքի վրա, մարսողության վրա: Ծխող մարդու մաշկը վատ գուընի է և շատ չոր:
Ոսկրերի աճ
Ոսկրերն աճում են երկարությամբ և հաստությամբ։ Ոսկրի աճը հաստությամբ պայմանավորված է շրջոսկրի ոսկրաստեղծ հատկությամբ։ Նրա ներքին մակերեսի բջիջների բաժանման շնորհիվ ոսկրի մակերևույթին առաջանում են ոսկրաբջիջների նոր շերտեր, իսկ դրանց շուրջը՝ միջբջջային նյութ։ Ոսկրերի ծայրերում գտնվող աճառահյուսվածքի բջիջների բաժանման շնորհիվ ոսկրերն աճում են երկարությամբ։Ոսկրերի աճը կարգավորում է հիպոֆիզի առջևի բլթի աճի հորմոնը։ Չափահաս մարդու ոսկրերը չեն աճում, սակայն հին ոսկրանյութի փոխարինումը նորով շարունակվում է ամբողջ կյանքում։
Ոսկրերն ունեն բարդ քիմիական բաղադրություն, կազմված են օրգանական և անօրգանական միացություններից։ Ոսկրերի բաղադրության մեջ մտնում է մոտ 50% ջուր միացությունները կազմում են 28%, իսկ անօրգանական միացությունները՝22%:Օրգանական միացությունները ոսկրին տալիս են առաձգականություն, ճկունություն, իսկ անօրգանական միացությունները՝ամրություն:Անօրգանական միացություններից հատկապես շատ են կալցիումի կարբոնատը և ֆոսֆատի աղերը։ Երիտասարդ հասակում ոսկրերում գերակշռւմ են օրգանական նյութերը, և այդ պատճառով դրանք ավելի ճկուն ու առաձգական են։ Ծերության շրջանում ոսկրերում ավելանում է հանքային աղերի պարունակությունը, ուստի դրանք դառնում են ավելի փխրուն հաստությամբ և դյուրաբեկ։ Արտաքնապես ոսկրը պատված է ամուր թաղանթով՝շրջոսկրով,որն ապահովում է ոսկրերի աճը հաստությամբ և կոտրվածքների ժամանակ նպաստում նրանց վերականգնմանը։ Շրջոսկրի տակ գտնվում է հոծ նյութը, որին հարում է սպունգանման նյութը։ Վերջինս կազմված է բազմաթիվ ոսկրային թիթեղներից, որոնց արանքում կամ խոռոչներ՝ լցված կարմիր [[ոսկրածուծով:|:Հատկանշական է, որ ոսկրային թիթեղիկները դասավորված են այնպիսի ուղղությամբ, որը համապատասխանում է ոսկրի վրա ընկնող ծանրության ուժին։ Հոծ ոսկրանյութն ապահովում է ոսկրի ամրությունը, իսկ սպունգանմանը՝ թեթևությունը։ Երկար խողովակավոր ոսկրերի մարմնում առկա է խոռոչ՝ լցված դեղն ոսկրածուծով։ Այն հարուստ է ճարպային նյութերով։ Ոսկրերն աճում են ինչպես երկարությամբ այնպեսել հաստությամբ։ Ոսկրերի աճը հաստությամբ տեղի ունենում շրջոսկրի ներքին շերտի բջիջների բաժանման միջոցով։ Ոսկրերի աճը երկարությամբ կատարվում է նրա խողովակավոր ոսկրի գլխիկը պատող աճառի բջիջների բազմացման միջոցով։ Ոսկրերի աճի կարգավորում ն իրականացվում է մակուղեղի արտադրած աճի հորմոնով:Չափահաս մարդու ոսկրերը չեն աճում, սակայն հին վոսկրանյութը փոփոխվում է ամբողջ կյանքում։
Արտաքին ականջ
Արտաքին ականջը ներառում է ականջախեցին և լսողական արտաքին անցուղին։
Խեցին մաշկով պատված աճառային թիթեղ է, որի միայն ականջաբլթակ կոչվող մասն է աճառազուրկ։ Շատ կենդանիների ականջախեցին շարժուն է և օգնում է որսալ նույնիսկ ամենացածր ձայնը։
Մարդկանց ականջախեցին ձայնային տատանումները հաղորդում է լսողության արտաքին անցուղուն, որն ունի 3 սմ երկարություն, պատված է մաշկով, որն ունի մազեր և ականջածծումբ արտադրող ճարպագեղձեր։ Այդ գեղձերի արտազատուկն ունի պաշտպանական նշանակություն (բնական պայմաններում չորանալով՝ ծամելիս, խոսելիս և այլն աստիճանաբար ինքնուրույն դուրս է գալիս), սակայն ավելցուկը կարող է խցանել լսողական անցուղին՝ առաջացնելով ականջի ծծմբախցան։
Արտաքին լսողական անցուղին լայն է, բայց մոտավորապես կենտրոնում բավականին նեղանում է և դառնում նեղուցանման։ Դա պետք է նկատի ունենալ ականջի օտար մարմինները հեռացնելիս։ Արտաքին լսողական անցուղու առջևի պատը սահմանակից է ստորին ծնոդի հոդին, ուստի դրա բորբոքման ժամանակ բերանը բացելիս ականջը ցավում է։ Արտաքին լսողական անցուղուց ներքև հարականջային թքագեղձ է։
Արտաքին լսողական անցուղին ավարտվում է թմկաթաղանթով, որը միջին ականջը սահմանազատում է արտաքինից։
21.11.2017
Գեղձեր
Գեղձերը լինում են տարբեր տիպերի. պարզ` խողովակաձև (1), ոլորուն-խողովակաձև (2), բշտիկաձև (3), և բարդ`
խողովակաձև-բշտիկաձև
(4), ցանցաձև
(5)
Գեղձերը մարդու և կենդանիների օրգաններ են, որոնք մշակում ու արտազատում են օրգանիզմի կենսագործունեությանը մասնակցող
յուրահատուկ
նյութեր:
Որոշ
գեղձեր
(թքագեղձեր,
կաթնագեղձեր
և
այլն)
ունեն
արտատար
ծորան
և
կոչվում
են
արտազատիչ
կամ
արտածոր,
իսկ
արտադրած
նյութը՝
արտազատուկ
(սեկրետ):
Մյուս
ներզատիչ
գեղձերը
ծորան
չունեն,
և
նրանց
արտադրած
հորմոնը՝
ներզատուկը
(ինկրետ),
անմիջապես
անցնում
է
արյան
կամ
ավշի
մեջ,
տարածվում
օրգանիզմում:
Կան
նաև
խառը
(օրինակ՝
ենթաստամոքսային,
սեռական)
գեղձեր,
որոնք
ունեն
թե՜
արտազատիչ,
թե՜
ներզատիչ
բջիջներ:
Որոշ
խտացնող
գեղձեր
ընտրողաբար
կլանում
են
արյան
մեջ
գտնվող
նյութափոխանակության
վերջնական
արգասիքները,
խտացնում
են
դրանք
և
արտազատում՝
կանխելով
օրգանիզմի
ինքնաթունավորումը:
Կան
սպիտակուցային
կամ
շճային
գեղձեր
(հարականջային,
ենթաստամոքսային),
որոնց
արտազատուկներն
ունեն
սպիտակուցային
բնույթ:
Լորձային
գեղձերը
(կերակրափողի
կամ
արգանդի)
արտադրում
են
գլիկոպրոտեիդների
շարքին
պատկանող
մուցին
և
մուկոիդներ:
Հետերոկրին
գեղձերը
միաժամանակ
արտադրում
են
և՜
սպիտակուցային,
և՜
լորձային
արտազատուկ:
Ճարպային,
մասամբ
կաթնային
գեղձերի
արտազատուկները
բնույթով
ճարպանման
են:
Բազմաբջիջ
գեղձերի
անատոմիաֆիզիոլոգիական
միավորը՝
ադենոմերը,
կազմված
է
խոռոչից
և
ծորանից:
Ըստ
ադենոմերի
ձևի
(երկարավուն
կամ
կլորավուն)՝ գեղձերը
լինում
են
խողովակաձև
և
բշտիկաձև
(ալվեոլային):
Գնդաձև
ադենոմերներին
երբեմն
անվանում
են
ացինուսներ:
Ստամոքսաելքի,
ստամոքսի
հատակի,
արգանդի
գեղձերը
կազմված
են
1 ադենոմերից
ու
չճյուղավորված
արտատար
ծորանից
և
կոչվում
են
պարզ
(խողովակաձև
կամ
բշտիկաձև):
Բարդ
գեղձերը
կազմված
են
մեծ
քանակությամբ
ադենոմերներից,
որոնց
ծորանները,
միանալով,
կազմում
են
ընդհանուր
արտատար
ծորան:
Ըստ
ադենոմերի
ձևի՝
բարդ
գեղձերը
լինում
են
խողովակաձև
(օրինակ՝
ենթալեզվային
թքագեղձը),
բշտիկաձև
(ենթաստամոքսային,
հարականջային)
և
բշտիկախողովակային
(ենթածնոտային
թքագեղձ):
Երբեմն
խողովակաձև
ադենոմերները,
ճյուղավորվելով,
միանում
են
միմյանց,
և
գեղձերը
դառնում
են
բարդ
ցանցաձև
(լյարդ,
մակուղեղի
առաջային
բիլթ
և
այլն):
Գեղձերը
ենթակա
են
հիվանդությունների
(զարգացման
արատներ,
բորբոքումներ,
չարորակ
ուռուցքներ,
ֆունկցիայի
նվազում
կամ
ուժեղացում),
որոնք
հանգեցնում
են
օրգանիզմի
կենսագործունեության
լուրջ
խանգարումների:
Օրինակ` ենթաստամոքսային գեղձի լանգերհանսյան կղզյակների թերֆունկցիան առաջացնում է շաքարախտ, ստորին մակուղեղում (հիպոֆիզ) աճման հորմոնի անբավարար արտադրության դեպքում առաջանում է գաճաճություն, ավելցուկի դեպքում՝ գիգանտիզմ և այլն:ՆՅԱՐԴԱՅՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ
Նյարդային համակարգը կազմված է երկու բաժիններից` ծայրամասային և կենտրոնական:Կենտրոնական բաժինը կազմում են գլխուղեղը և ողնուղեղը, իսկ ծայրամասային բաժինը կազմում են նյարդերը և նյարդային հանգույցները: Նյարդային հիվանդությունները բաժանվում են երկու խմբի՝ փսիխոզներ և նևրոզներ։ Փսիխոզները ժառանգաբար են փոխանցվում, իսկ նևրոզները ձեռքբերովի են։ Նյարդային հիվանդությունների աճը հետևանք է հասարակական կյանքում առկա խոչընդոտների: Մարդու նյարդային հիվանդություններով զբաղվում է նևրոպաթոլոգիան, իսկ հոգեկան հիվանդություններով՝ հոգեբուժությունը։ Նևրոպաթոլոգիան ուսումնասիրում է նյարդային համակարգի այն վնասվածքները, որոնք արտահայտվում են շարժումների, զգայունության, զգայարանների ֆունկցիաների խաթարումներում։ Հոգեբուժությունը ուսումնասիրում է մարդու իմացական, ճանաչողական գործունեությունը՝ նրա զգացմունքների ու վարքի խաթարումներով։
Երբ մարդը պատկերացում ունի հոգենյարդային խաթարումների, հիվանդությունների մասին, ապա նրա ռեակցիան հանգիստ ու համարժեք է լինում, նա էլ ավելի հոգատար, համբերատար ու հանդուրժողական է լինում հիվանդի նկատմամբ՝ հասկանալով նրա հոգեվիճակը։ Իսկ երբ մարդը ոչինչ չի իմանում դրանց մասին, արագ տագնապի մեջ է ընկնում, շուտափույթ, չմտածված եզրակացություններ անում այն մասին, որ “խանգարվել , խենթացել է” հիվանդը, երբեմն էլ իրեն թույլ տալիս գռեհիկ արտահայտություններ և ցուցաբերում դրան համարժեք վերաբերմունք։ Նյարդային լարվածությունն այն խնդիրներից մեկն է, որն ամբողջ կյանքում ուղեկցում է մարդուն: Նյարդային լարվածության դեպքում նվազում է աշխատունակությունը, դրսևորվում է անտարբերության և անելանելիության զգացողություն , խանգարվում է քունը: Մարդը նյարդայնանում է ամեն մի մանրուքից և սկսում ամբողջ զայրույթը թափել շրջապատի վրա: Մշտական լարվածության դեպքում իմունային համակարգը թուլանում է, ինչն էլ ճանապարհ է բացում վիրուսների համար: Տուժում է նաև սիրտ-անոթային համակարգը, որն էլ հանգեցնում է մշտական անհանգստության և անհարմարավետության: Շատ կարևոր է իմանալ, թեինչպես արագ հանել նյարդային լարվածությունը, որպեսզի այն չվերածվի քրոնիկական հոգնածության, անտարբերության և հետագայում` ծանր դեպրեսիայի:
Հիդրա
No comments:
Post a Comment